अदुवा कृषकलाई बजार नपाएकाेमा चिन्ता

प्रतिक्षा काफ्ले
स्याङ्जा, २५ कात्तिक – पुतलीबजार नगरपालिका–१२ बराहकुन्ज भाटाबारीका सुनिल अर्याल यतिबेला अदुवाले बजार नपाएपछि निकै चिन्तित छन् । पराम्परादेखि लगाउँदै आएको अदुवाखेतीले बजार नपाएपछि गतसालको अदुवा पनि बारीमै सुकेर गएको उनको भनाइ छ ।
यतिबेला अदुवा खन्ने समय नजिकिँदै जाँदा उनलाई गत सालको अदुवाले बजार नपाएजस्तै चिन्ताले सताइरहेको छ । ‘अदुवाखेती नलगाआंै त परम्परादेखि नै लगाउँदै आएको खेती छाड्न मन लागेन’ केही वर्ष अगाडिदेखि मुख्य पेशाकै रुपमा अदुवाखेती गर्दै आएका उनले भने, ‘विशेषगरी गतसालको नाकाबन्दीदेखि अदुवाले बजार पाउन सकेन ।
जिल्लाबाट सिधै सुनौली हुँदै भारत पठाइने गर्दै आएको अदुवा गत सालदेखि सुकाएर राख्न बाध्य छांै ।’ उनले चीनको अदुवामा देखिएको असरसँगै यहाँबाट उत्पादित अदुवा पनि भारत निर्यातमा समस्या भएको बताए ।
केही वर्ष पहिलेसम्म व्यापारीहरु अदुवा खरिद गर्न घरमा नै आउने गरेको भए पनि गत सालदेखि आउन छाडेको र बजारमा नै बोकेर लगी बिक्री गर्नुपर्ने हुँदा समस्या आइपरेको उनको भनाइ छ । सिधै स्थानीय बजारमा लैजाँदा ठूलो परिणमको अदुवा बिक्रीमा समस्या र मूल्य नपाउँदा निकै चिन्तित बनेको उनले बताए ।
प्रत्येक सिजनमा ३ लाख रुपैयाँको अदुवा बिक्री गर्दै आएको अर्यालले यतिबेला भने खेती लगाउँदाको खर्च समेत उठ्न हम्मेहम्मे परेको गुनासो पोखे । उनले पुन: भने, ‘यसरी नै बजार नपाउने हो भने पेशागत रुपमा गर्दै आएको अदुवाखेती नै छाड्नुपर्ने देखिन्छ । गत दुई सालदेखिको अदुवा बजारकै कारण बिक्री हुन सकेको छैन ।’
मुख्य पेशाको रुपमा लगाएको अदुवा खेतीले बजार नपाउँदाको पीडा सुनाउँदै अर्का किसान पेमनारायण अधिकारीले स्थानीय बजारमा मात्र बिक्री गरेको अदुवाले खेती गर्दा लागेको खर्च समेत उठाउन हम्मेहम्मे परेको र थोक रुपमा खरिद गर्न व्यापारीहरु आउन छाडेपछि पेशा नै परिवर्तन गर्ने स्थिति रहेको बताए ।
उनीहरु मात्र होइन, जिल्लाका अधिकांश अदुवा कृषकहरुलाई यतिबेला बजारको समस्या छ । लगानीसमेत नउठ्ने भएपछि सबै मेहेनत पनि खेर गइरहेको गुनासो पोख्दै अधिकारी भन्छन्, ‘चार रोपनी जग्गामा लगाइँदै आएको अदुवा बारीमा यतिकै छ ।’ आफ्नो श्रमसहित करिब डेढ लाख लगानी परेको अदुवाखेती बजार नपाई कम मूल्यमा बिक्री गर्नुपर्दा नाफा त के लगानी नै डुबेको उनले बताए ।
जिल्ला कृषि विकास कार्यालयका अनुसार जिल्लाको कुल खेतीयोग्य जमिनमध्ये ५ सय ५५ हेक्टर क्षेत्रफलमा अदुवाखेती गरिँदै आएको छ । कार्यालयका प्रमुख तेजप्रसाद दवाडीले गत वर्षको नाकाबन्दीको असर हालसम्म अदुवामा पनि परेको बताए ।
‘भारतले अदुवामा रोक लगाएसँगै किसानहरु मारमा परेका छन्’ दवाडीले भने, ‘नेपाल सरकारले अब अदुवा भारत पुर्‍याउन पहल गरेपछि केही आशा पलाएको छ । तर, निर्यात नभएसम्म किसानहरुलाई विश्वास दिलाउन भने सकिएको छैन ।’ उनले अदुवाखेतीको लागि मात्र भनेर कार्यालयमा कुनै कार्यक्रम नरहेको बताउँदै गतवर्षको अदुवाखेतीबाट किसानहरुले घाटा व्यहोर्नुपरेको बताए ।
कार्यालयका अनुसार गत वर्ष यो जिल्लामा ५७ सय ५० मेक्ट्रिकटन अदुवा उत्पन्न भएको थियो । कपुर जातको अदुवाअन्तर्गत नसे र बोसे साथै स्थानीय जातको अदुवा लगाइँदै आएको छ । प्राय: स्थानमा नसे र बोसे अदुवा रहेको कार्यालयको भनाइ छ । कार्यालयका अनुसार जिल्लाका प्रत्येक स्थानमा अदुवाखेती गरिए तापनि विशेषगरी सेतीदोभान गाविसमा गुणस्तरीय अदुवा उत्पादन हुने गर्दछ ।