दुई तिहाई नाममा काँग्रेसले सम्झौता गर्दैन-सचेतक श्रेष्ठ

सरकारसँग संविधान संशोधनको एजेण्डा छैनः ज्ञवाली
काठमाडौं, २६ असोज-नेपाली काँग्रेसका प्रमुख सचेतक चीनकाजी श्रेष्ठले संविधान संशोधनको लागि दुई तिहाई पुर्‍याउने नाममा काँग्रेसले सङ्घीयता, धर्मनिरपेक्षता र गणतन्त्रमा कसैसँग पनि सम्झौता नगर्ने दाबी गरेका छन् ।
बुधवार रिपोर्टर्स क्लब नेपालले आयोजना गरेको साक्षात्कारमा बोल्दै प्रमुख सचेतक श्रेष्ठले भने,‘झिनामसिना विषयमा संविधान संशोधनको लागि काँग्रेसले सङ्घीयता, धर्मनिरपेक्षता र गणतन्त्र यी तीनवटा विषयमा कसैसँग पनि सम्झौता गर्दैन्, चाहे पृथ्वी नै किन नपल्टियोस्, यो असम्भव छ ।’
क्लबका सभापति ऋषि धमलाको सभापतित्वमा आयोजित साक्षात्कारमा नेता श्रेष्ठले संविधान संशोधनको पक्षमा आफ्नो पार्टी निकै गम्भीर रहेको बताउँदै भने,‘मधेसी मोर्चा लगायत अन्य असन्तुष्ट साथीहरूको मुद्दालाई सम्बोधन गर्नको लागि हाम्रो पार्टी हरसम्भव तयार छ, यसको लागि नेतृत्वदायी भूमिका निर्वाह गरिरहेका छौँ ।’
यद्धपी उनले आजको दिनमा सङ्घीयता, धर्मनिरपेक्षता र गणतन्त्र पनि परिवर्तनीय विषय भएको स्पष्ट पारे । उनले भने,‘हामीले संविधानमा उल्लेख गरिएका कुराहरू अपरिवर्तनीय हुन्छ भनेका छैनौँ, जनताको मत लिएर परिवर्तन गर्न सकिन्छ, तर झिना मसिना विषयका लागि हामी यी मुद्दाहरूमा अहिले दुनियाँको जस्तो सुकै कुरा आएपनि सम्झौता गर्दैनौं ।’
संविधान कार्यान्वयनको लागि आगामी ०७४ माघ ७ भित्रै तीन वटै निकायको चुनाव अनिवार्य आवश्यक रहेको उल्लेख गर्दै श्रेष्ठले त्यसको लागि अहिले तयारी भइरहेको समेत जिकिर गरे । उनले अघि थपे,‘निर्वाचन सम्बन्धी अहिले विधेयक प्रस्तुत भएको छ, ऐन तथा कानुनहरू धमाधम बनिरहेको छ, त्यसैले अब दलहरुवीच न्यूनतम सहमति बनेपछि निर्वाचनको प्रक्रिया अघि बढ्छ ।’
संविधान कार्यान्वयनको लागि प्रमुख प्रतिपक्षी दल नेकपा एमाले बाधक नबन्नेमा आफू विश्वस्त रहेको उनको भनाई थियो । श्रेष्ठले मुलुक संविधान कार्यान्वयनको दिशामा अघि बढिसकेको दाबी समेत गरे । ‘न्याय प्रशासन ऐन संसदबाट पारित भएको छ, दलसम्बन्धी विद्येयक अघि बढउँछौं, त्यसैले संविधान कार्यान्वयनको बाटोमा अघि बढ्यो, मधेशवादी दलहरूलाई पनि सहमतिमा ल्याउनुपर्छ, उनले थपे ।
उनले मधेसी मोर्चा लगायत असन्तुष्ट पक्षहरूको मुद्दालाई सम्बोधन गर्नको लागि संविधान संशोधनको प्रयासहरू भइरहेको समेत विश्वास दिलाए । उनले अघि थपे,‘संशोधनको लागि अथक प्रयासहरू भैरहेका छन्, प्रधानमन्त्री स्वयमले पनि यसको लागि बैठकहरु बोलाईरहनुभएको छ, अहिले ठोस रूपमा सहमति बनेको छैन, सहमति भएपछि प्रस्ताव अघि बढाउँछौं ।’
संविधान संशोधनको लागि एमालेसँग पनि कुरा भइरहेको उनको तर्क थियो । संविधान जन्माउने पार्टीहरू मुलुकलाई निकास दिनको लागि एक ठाउँमा उभिनुपर्ने र त्यसको लागि सरकारले विशेष पहलकदमी लिनुपर्ने श्रेष्ठले बताए । ‘संविधान संशोधनमा एमालेले साथ नदिने र संशोधन गर्नै हुँदैन भनेर भन्नु यो उसको सत्ताबाहिर बस्नु परेको असन्तुष्टि मात्रै हो, उनले आरोप लगाए । उनले संविधान संशोधन गरेर मुलुकलाई निकास दिने कुरामा एमाले कसरी भाग्न मिल्छ भन्दै प्रश्न समेत गरे ।
सरकारसँग संविधान संशोधनको एजेण्डा छैनः ज्ञवाली
नेकपा एमालेका उपाध्यक्ष युवराज ज्ञवालीले संविधान कार्यान्वयनको लागि आफ्नो पार्टी गम्भीर रहेको उल्लेख गर्दै अहिले संविधान संशोधन गर्ने वेला नै नभएको जिकिर गरेका छन् ।
उनले भने,‘संविधानले नै हामीलाई समयसिमाभित्र बाँधेको छ, अहिले संविधान कार्यान्वयनको लागि समय निकै थोरै छ, कामहरू धेरै गर्न बाँकी छन्, हामी यति बेला संविधान संशोधनमा होइन बरु कार्यान्वयनमा फोकस हुन जरुरी छ ।’ उनले तत्काल संविधान संशोधन प्रक्रिया अघि बढाईए मुलुकमा द्धन्द्ध तथा अन्तरविरोध बढ्ने समेत गुनासो पोखे ।
उपाध्यक्ष ज्ञवालीले थपे,‘अहिले हामीले तराई मधेस केन्द्रित दलको लागि मात्रै संशोधन गर्ने हो भने अरू साथीहरूको पनि आफन असन्तुष्टिहरु छन्, सबैका कुराहरूमा अल्झिने हो भने संविधान कार्यान्वयनको लागि खै समय ?’ यद्धपी उनले संविधान संशोधन के–के विषयमा गर्ने भन्नेबारे सत्ता पक्षले अहिलेसम्मे ठोस प्रस्ताव समेत अघि बढाउन नसकेको आरोप लगाए । उनले भने,‘के–के विषयमा संशोधन गर्ने कुराहरू त ल्याउनुपर्यो नि, काँग्रेस र माओवादी केन्द्रका साथीहरूले भेगमा कुरा गरिरहनुभएको छ, यसरी त कसरी हुन्छ ?’
उनले संविधान संशोधनको विषयमा अल्झिँदा संविधान कार्यान्वयन नै छायाँमा पर्ने समेत चिन्ता व्यक्त गरे ।
उनले संविधान कार्यान्वयनको लागि तीन वटै निकायको चुनाव समयमै सम्पन्न गर्नुपर्ने अहिलेको आवश्यकत्तालाई बुझेर प्रमुख दलहरू अघि बढ्नुपर्ने सुझाव समेत दिए । उनले भने,‘अहिले स्थानीय तहको निर्वाचन भयो भने ठुलो सफलता हुन्छ, अहिले नै संशोधनको विषयमा अलमलिनु हुँदैन, पहिला चुनावमा जाऔं, जनमत लिएर आएर आफ्ना मुद्दा स्थापित गर्न पनि सकिन्छ नि ।’
संविधान संशोधनको लागि एमालेका शीर्ष नेताहरुसँग छलफल सुरु : गजुरेल
नेकपा माओवादी केन्द्रका प्रभावशाली नेता हरिबोल गजुरेलले संविधान संशोधनको लागि प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डले प्रमुख प्रतिपक्षी दल एमालेका शीर्ष नेताहरुसँग अनौपचारिक छलफल गरिरहेको जनाएका छन् ।
नेता गजुरेलले संविधान संशोधन अहिलेको लागि अनिवार्य आवश्यक रहेको उल्लेख गर्दै भने,‘संविधानलाई सबै सर्वस्विकार्य बनाउनको लागि पनि संशोधन आवश्यक छ, तर संशोधनको लागि दुई तिहाई आश्यक छ, यसको लागि एमाले र राप्रपा नेपाललाई पनि विश्वासमा लिनुपर्छ, त्यसैले हचुवाको भरमा प्रस्ताव अघि बढाउनुभन्दापनि एउटा निष्कर्षमा पुग्नेगरि प्रस्ताव दर्ता हुन्छ ।’
उनले सरकारले संशोधनको लागि व्यापक गृहकार्य समेत गरिरहेको विश्वास दिलाउँदै भने,‘छठभन्दा अघि र तिहारभन्दा पछि यही बिचको सेरोफेरोमा संशोधन प्रस्ताव अघि बढाउँछौं ।’
संविधान संशोधन नगरी सेनाको बलमा चुनाव गराईए ज्ञानेन्द्रको हालत हुन्छ : राय
मधेसी मोर्चाका नेता राम नरेश रायले संविधान संशोधन नगराईकन सेनाको आडमा जबरजस्ती चुनाव गराईए आफूहरुले त्यसलाई कुनै हालतमा सफल हुन नदिने चेतावनी दिएका छन् ।
रायले भने,‘संविधान संशोधन वा पूर्नलेखन नभएसम्म हामी कुनैपनि चुनाव हुन दिँदैनौं, यदि ज्ञानेन्द्र शैलीमा ठुला पार्टीहरूले सेनाको बलमा चुनाव गराउने चेष्टा गरे भने हामी त्यसलाई कुनै हालतमा सफल हुन दिन्नौं ।’ उनले यदि चुनाव जबरजस्ती गराईयो भने मुलुक दुर्घट्नातर्फ जाने खतरा समेत औंल्याए ।
उनले संविधानमा भएका विभेदहरुलाई हटाउन र मधेसी, जनजाति, थारु, आदिवासी, मुस्लिम, महिला लगायत अल्पसंख्यकहरको अधिकार सुनिश्चित गर्नको लागि आफूहरु छ महिनासम्म सङ्घर्ष गरेको स्मरण गर्दै भने,‘हामीले मुलुक विखण्डन गर्नको लागि संविधान संशोधनको माग गरेको भनेर झूठो प्रचार भइरहेको छ, हामी त अधिकारको लडाइँ लडिरहेका छौँ ।’
उनले काँग्रेस, एमाले र माओवादी तीन ठुला दलले सङ्ख्याको बलमा पेलेर जबरजस्ती संविधान जारी गरेकोले आफूहरु बाध्यताले सडक सङ्घर्षमा होमिनुपरेको बताउँदै भने,‘सरकारले छठसम्म पनि संविधान संशोधन प्रस्ताव अघि बढाएन भने हामी सरकारलाई दिएको समर्थन फिर्ता लिन्छौं, अहिलेसम्म पनि आशा गरिरहेका छौँ ।’ उनले आफूहरुले अहिले आन्दोलन फिर्ता नगरेको समेत स्पष्ट पारे । उनले भने,‘हामी हारेका छैनौँ, थाकेका पनि छैनौँ, यसलाई कमजोरी नठानियोस् ।’
गलत र उत्ताउलो ढङ्गबाट संशोधन प्रस्ताव आए हामी मान्दैनौं : गिरी
राप्रपा नेपालका प्रमुख सचेतक दिलनाथ गिरीले संवैधानिक बाटो भएर संविधान संशोधन प्रस्ताव आएर आफ्नो पार्टीले त्यसमा भाग लिने स्पष्ट पारेका छन् । उनले भने,‘हामी संविधान संशोधन हुनै हुन्न भन्ने पक्षमा छैनौँ, तर संवैधानिक बाटो भएर प्रस्ताव आउँछ भने हामी त्यसमा भाग लिन्छौं, हाम्रा पनि संविधानमा असुन्तुष्टिहरु छन्, हामीले उठाएका मुद्दाहरुमापनि छलफल हुनुपर्छ ।’
यद्धपी उनले अहिलेसम्म सत्तापक्षले संविधान संशोधनको लागि आफ्नो दलसँग कुनै छलफल नै नगरेको गिरीले दाबी गरे । उनले भने,‘खोइ, कहाँ कुरा भएको छ, हामीलाई थाहा छैन, तर मेरो जानकारीमा अहिलेसम्म सरकारले संशोधनको बारेमा हाम्रो दलसँग कुनै छलफल गरेको छैन।’ यद्धपी उनले गलत ढङ्ग र उत्ताउलो बाटो भएर आउने प्रस्तावको पक्षमा आफ्नो नरहेको जिकिर गरे ।
संविधान कार्यान्वयको लागि आफ्नो पार्टी निकै गम्भीर रहेको उनको भनाई थियो । उनले थपे,‘आगामी ०७४ माघ ७ गतेभित्रै तीन वटै निकायको चुनाव गराउनुपर्छ, यो संविधानमै स्पष्ट व्यवस्था छ, यदि भएन भने मुलुक गम्भीर संवैधानिक सङ्कटमा फस्छ ।’