काठमाडौं, १२ कात्तिक – चिनियाँ कम्युनिस्ट पार्टीले चिनियाँ राष्ट्रपति सी जिनपिङलाई बिहीवार केन्द्रीय नेता घोषणा गरेर माओत्से तुङ र देङ सियाओपिङकै तहमा पु-याएको छ । केन्द्रीय नेताका रूपमा सीलाई उभ्याइएको भएपनि उनलाई निरंकुश हुने अख्तियारी भने दिइएको छैन ।चार दिनसम्म बेइजिङमा चलेको कम्युनिस्ट पार्टीका वरिष्ठ नेताहरूको बैठकले सामूहिक नेतृत्वमा जोड दिँदै लामो वक्तव्य जारी गरेको छ । शासकीय प्रणालीलाई अनुसरण गर्नुपर्ने र कुनै व्यक्ति वा संस्थाले यसको उल्लंघन गर्न नहुने भनी वक्तव्यमा उल्लेख गरिएको छ ।तर सबै नेताहरूले कमरेड सी जिनपिङलाई केन्द्र मानेर केन्द्रीय समिति वरिपरि एकताबद्ध हुनुपर्ने भनी उक्त वक्तव्यमा उल्लेख गरिएको छ ।केन्द्रीय नेता (लिङसिउ) को पदवी पाएपछि पार्टीमा सीको स्थिति झन् मजबुत भएको छ । यो संगै अर्को वर्ष गठन गरिने नयाँ स्थायी समितिमा उनको वर्चश्व रहने भएको छ ।
चार वर्षअघि सत्ताको बागडोर सम्हालेका सीले शीघ्र शक्ति सञ्चय गर्दै आर्थिक परिवर्तनको नेतृत्व गर्ने समूहमा अग्रणी भूमिका निर्वाह गरे अनि आफैंलाई सेनाको सर्वोच्च कमान्डर पनि नियुक्त गरे ।
पार्टी, सेना र राज्यको प्रमुख भएपनि सीलाई केन्द्रीय नेताको पदवी दिइएको थिएन । देङ सियाओपिङले केन्द्रीय नेता पदावली बनाएका थिए र उनी आफू माओत्से तुङ तथा जियाङ जेमिनलाई केन्द्रीय नेता घोषणा गरेका थिए । यसको अर्थ उनीहरूको निरंकुश शक्ति हुने र उनीहरूमाथि प्रश्न उठाउन नहुने व्यवस्था गरिएको थियो ।
सीभन्दा अघिका चिनियाँ राष्ट्रपति हु जिन्ताओलाई केन्द्रीय नेताको पदवी दिइएको थिएन । सीलाई दिइएको यो पदवीले अधिकारीहरू उनी अनुकूल चल्नुपर्ने सन्देश दिएको छ ।
केही अधिकारीहरूले सीले पहिल्यैदेखि अत्यधिक नियन्त्रण शक्ति आफूसँग राखेको र सामूहिक नेतृत्वको परम्परालाई भत्काएको भनी भित्रभित्रै डर मानेका छन् । सामूहिक नेतृत्वको अवधारणा माओले शासनकालको अन्त्यतिर गरेका स्वेच्छाचारी अत्याचारको स्थिति नदोहोरियोस् भन्नका लागि ल्याइएको थियो ।
चीनमा अहिले आर्थिक अवरोहको स्थिति आइरहेको र अन्तर्राष्ट्रिय मञ्चहरूमा पनि चीनले समस्या बेहोरिरहेका कारण एकजना मजबुत नेताको आवश्यकता खड्किएको विश्लेषकहरूको बुझाई छ भनी द न्युयोर्क टाइम्सले लेखेको छ ।
त्यस्तै सीले महत्वाकांक्षी रूपमा आर्थिक विकासलाई पुनर्जीवन दिने तथा एक दलीय शासन प्रणालीलाई थप बलियो बनाउने अनि देशको स्थान अन्तर्राष्ट्रिय मञ्चहरूमा अग्लो बनाउने अभियान चलाएकाले उनलाई केन्द्रीय नेता बनाइएको हो भनी चिनियाँ पार्टीको मुखपत्र पिपुल्स डेलीले लेखेको छ ।
पिपुल्स डेलीकै भगिनी प्रकाशन पिपुल्स ट्राइब्युनले रणनीतिक चुनौती र जोखिमहरूका बीच चीन एकचोटि फेरि महान् राष्ट्र बन्नका लागि एकजना मजबुत नेताको खाँचो परेको र सीमा त्यो नेता हुनसक्ने खुबी रहेको उल्ललेख ग-यो । विशेषगरी दक्षिण चिनियाँ सागरमा चीनको धेरै देशसँग मनमुटाव रहेको छ ।
पार्टीमा व्याप्त भ्रष्टाचार निवारण गर्न पनि सीलाई सर्वोच्च नेता बनाएर असीमित शक्ति प्रदान गरिएको विश्लेषण पनि गरिएको छ । भ्रष्टाचार बढको भन्दै हालैमात्र चीनमा २० लाख सरकारी कर्मचारीमाथि अनुसन्धान शुरू गरिएको छ ।
सी र उनका सहयोगीहरूले उनलाई केन्द्रीय नेताको पदवी दिलाउनका लागि महिनौंदेखि अभियान चलाएका थिए । चीनमा लोकतन्त्र र मानवअधिकारका मागहरू उठ्ने गरेको अवस्थामा यो कदमले झन् निरंकुशतालाई प्रोत्साहन गरेको जस्तो देखिन्छ ।
तर सिंगापुरका दिवंगत नेता ली क्वान युका अनुसार चीनमा केन्द्रीय तह र तथा केन्द्रीय नेता अत्यन्त बलियो भएमा मात्र चीन एकजुट रहनसक्छ । पश्चिमा मोडलको लोकतन्त्र र निर्वाचन पद्धति अनि मानवअधिकारका कुरा अपनाउँदा चीन छिन्नभिन्न हुन्छ ।
चीनका केन्द्रीय नेता सी जिनपिङसँग राम्रो सम्बन्ध कायम राख्नुमा नेपालको पनि हित हुनेछ यद्यपि चीनले नेपालसँग सामान्य सम्बन्ध नै राख्दै आएकोछ । चीनका केन्द्रीय नेता बनेका सीले नेपाल भ्रमण गरेमा नेपालले चीनबाट धेरै फाइदा लिन सक्ने देखिन्छ ।
द गार्डियन, द न्युयोर्क टाइम्स, पिपुल्स डेली, पिपुल्स ट्राइब्युन लगायतमा प्रकाशित सामग्रीमा आधारित
