साना विद्युतको प्रयोग

सरकारले उर्जा संकट अन्त्य गर्ने घोषणा गरेको लामो समय बितेपनि बोलीअनुसारको काम भने हुन सकेको छैन । उर्जा मन्त्रालयले भारतसंग विद्युत नकिन्ने होभने उर्जा संकट कम गर्न नसक्ने बताएको छ । नेपालमा ठूला विद्युत आयोजनाहरु पनि निर्माणको क्रममा छन् । तर, निर्माण कम्पनीको ढिलासुस्ती, आयोजना स्थलमा हुने मुअब्जा जस्ता अवरोधले समयमै आयोजना निर्माण हुन सकेका छैनन् । नेपाल सरकारले विद्युत आयोजना समयमै निर्माण गर्न ध्यान नदिँदा वर्षेनि विद्युतको लागि भारतको भर पर्नुपर्ने कहालीलाग्दो अवस्था छ । निर्माणाधिन विद्युत आयोजना मात्रै होइन भएका विद्युत आयोजनाहरुको पनि मर्मत सम्भार नगर्दा वर्षेनि विद्युतको समस्या नेपाली जनताले भोग्दै आएका छन् । जलस्रोतमा ब्राजिलपछि दोस्रो धनी देश नेपाल लोडसेडिङको मारबाट गुज्रिनु पर्ने अवस्था छ ।
पछिल्लो समय केन्द्रिय प्रशारण लाइन गाउँ गाउँमा विस्तार हुन थालेपछि लाखौंको लगानीमा निर्माण गरिएको साना जलविद्युत आयोजनाहरु बन्द हुँदै गएका छन् । सरकार र स्थानियको लाखौं लगानीमा निर्माण भएका लघुजलविद्युत आयोजना केन्द्रिय प्रशारण लाइनका कारण विस्थापित हुँदा लगानी खेर जानुका साथै लोडसेडिङ पनि बढ्दै गएको छ । नयाँ ठूला जलविद्युत आयोजना निर्माणसंगै गाउँ गाउँमा बन्द अवस्थामा रहेका लघुजलविद्युत आयोजनालाई संचालनमा ल्याउने होभने लोडसेडिङ कम गर्न सकिन्छ । बागलुङमा रहेको काठेखाला जलविद्युत वर्षाेदेखि मर्मत हुन नसक्दा जीर्ण बन्दै गएको छ । सो विद्युत आयोजनालाई मर्मत गर्ने होभने बागलुङ नगरपालिकामा विद्युत पु¥याउन सकिन्छ । भएका विद्युतलाई बेवास्ता गर्ने परिपाटीले राज्यको करोडौं रुपैयाँ डुबेको छभने जनता विद्युत आपुर्ति नहुँदा अन्धकारमा बस्न बाध्य छन् । केन्द्रिय प्रशारण लाइनका कारण उर्जा गाउँको रुपमा परिचित दुदिलाभाटी गाविसको पहिचान संकटमा पर्न थालेको छ ।
दुदिलाभाटी मात्रै होइन केन्द्रिय प्रशारण लाइनका कारण गलकोट र बागलुङको दक्षिण क्षेत्रका अधिकांश साना जलविद्युत आयोजना बन्द भएका छन् । १२ औ जिल्ला परिषदबाट बागलुङलाई उर्जा जिल्ला घोषणा गरिएको थियो । जिल्लाको परिचानलाई यथावत राख्दै साना विद्युतलाई अपग्रेड गर्ने होभने लोडसेडिङको सामना गर्नुपर्ने अवस्था हट्न सक्छ । गलकोटको हटिया हुँदै बग्ने गौदीखोला र राङखानी हुँदै बग्ने ठेउले खोलालाई उर्जा खोला घोषणा गरिएको थियो । अझ जिल्लाको राङखानीमा एसियाकै नमुना मिनीग्रड संचालनमा ल्याईएको छ । त्यहाँ रहेका साना जलविद्युत आयोजनालाई एउटै ग्रिडमा जोडेर विद्युत उत्पादन गरिएको छ । राङखानीको नमुना मिनीग्रिडबाट पाठ सिकेर जिल्लामा बन्द अवस्था रहेका आयोजनालाई संचालनमा ल्याउनु पर्छ । भएका विद्युत आयोजनालाई प्रयोगमा ल्याउनको लागि पनि सम्बन्धित निकायले ध्यान दिन जरुरी छ । पुरानालाई मर्मत गरी संचालनमा ल्याउन सके लोडसेडिङ कम गर्न सकिन्छ ।