प्रदेशभित्रको खाकामा बागलुङ

राजेशचन्द्र राजभण्डारी
यतिवेला मुलुक सँघियता कार्यान्वयनको कसरतमा छ । अहिले धमाधम जिल्लामा रहेको गाबिस र नगरपालिकालाई के कसरी मिलाउने भन्ने बारेमै छलफल र बहस जारीे छ । प्रदेश नम्बर ४ को बागलुङ जिल्लामा पनि नगरपालिका र गाउँ पालिकाको मोटामोटी खाका तयार भएर बाहिर आएको अबस्था छ । साच्चै नेपालमा सँघियता के को लागि चाहियो भनेर अहिले पनि बहस जारि नभएको भने होईन, राजमो, मजदुर किसान पार्टी, राप्रपा नेपाल यसको बिरोधमै छन् । तर त्यो स्वर भने मसिनो भै सकेको देखिन्छ ।
नेपालको संविधान २०७२ जारी भई कार्यान्वयको प्रक्रियामा छ । अब यसको पूर्ण कार्यन्वन गर्न जरुरी छ । वि.सं. २०७४ माघ ८ गते भित्र ३ वटा निर्वाचन गराउनु पर्ने बाध्यता सरकार र राजनीतिक दलसँग छ । सँघियताले अहिले भएको सबै गाउँ बिकास समिति, नगरपालिका, जिल्ला कै समेत सिमाना फेरबदल भएका छन । बागलुङ जिल्लामा भने अखण्ड बागलुङको १५ दिने आन्दोलनको कारण जिल्लाको सिमाना हेरफेर भएन, यसलाई बागलुङबासीले आफ्नो जित भएको महसुस गरे पनि अहिले गाउँ पालिकाको स्वरूप हेर्दा बागलुङका जनता खुशी हुने ठाउँ भने देखिदैनन् । पहिला गाउँ बिकास समिति बाट पाउदै आएको सेवा सुबिधा अब कसरी पाउने भन्ने बारे बहस भैरहेको समयमा बागलुङ जिल्लाको ५९ गाबिसलाई ७ वटा गाउपालिका केन्द्र र एउटा नगरपालिका केन्द्र बनाउने बारे व्यापक छलफल भएको छ । अहिले बिभाजन गरिएको भनिएको खाका हेर्दा स्थानीय नागरिकले कसरी सेवा सुबिधा पाउनेभन्ने कुरामा शंका छ । अहिले संघियताको मोडेल अनुसार रातारात गाउँ केन्द्र र नगरपालिका बिभाजन गरिदै आएको छ । यसलाई पनि राजनीति दलले आ–आफ्नो राजनैतिक दाउपेचमा हेरेका छन् । अहिले भएको बिभाजन अनुसार आफ्नो दलले चुनाव जित्छ कि जित्दैन जोर घटाउमा ब्यस्त छन । मुखले जतिसुकै संघियताको कुरा गरे पनि नेपाली जनताले सुख सुबिधा पाउछ भन्दा पनि आफ्नो दल कति हाबी हुन्छ, कति वटा क्षेत्रमा चुनाव जित्न सकिन्छ भनेर जोड घटाउमा ब्यस्त हुुनुले राजनैतिक दलको यसप्रतिको दृष्टिकोण पनि सफला देखिदैन । अहिले एउटा गाबिसबाट सेवा सुबिधा लिदै आएका जनताले ७ वटा गाउँ एकै ठाउँमा गाभिन पुगे पछि के कसरी सेवा पाउने भन्ने कुराको छिनोफानो हुन बाकी छ । अहिले प्रस्ताबित केन्द्रलाई हेरफेर गरि १३ वटा गाउँ केन्द्र बनाउनु पर्न सुझाव नेपाली काङ्ग्रेस को छ । अहिले बाहिर आएको कुरा खालि प्रस्ताब मात्र हो, यो अन्तिम बिषय भने होइन । जे भए पनि नेपाल सघियतामा जाने कुरालाई कसैले रोक्न सक्ने छेक्न सक्ने बिषय परेन । अब कसरी आफ्नो प्रदेशलाई राम्रो र समृद्ध बनाउने भन्ने नै प्रमुख बिषय हो ।
हुन त नेपालमा भएको ७ वटा प्रदेश मध्य सबै भन्दा समृद्र्ध प्रदेश चार नं. भएको कुरा पनि संगसंगै आएको छ । जल, जँगल, जडिबुटी, जलविद्युत र पर्यटन यो ४ नम्बर प्रदेशको आर्थिक पक्ष सवल बनाउने विषय भए । प्रमुख बिशेषता हो यो कुरामा कुनै शँका गर्ने ठाउँ छैन । मुलुक सघिय हुँदै जाने तर हाम्रो देशका नेताहरूको मानसिकता भने उहीँ पुरानै भएको कारणले पनि जुन गतिमा सघियता लागु हुनुपर्ने हो त्यो हुन सकेको छैन । अहिले पनि आफ्नो निर्वाचन क्षेत्र आफ्नो गाउँ भुगोल कै कुरामा अल्झिरहने भोलि हुने निर्वाचनमा आफुले जितिन्छ कि जितिदैन भन्ने हिसाब किताब एकातिर छ भने अर्कोतिर मधेसी मोर्चाको आन्दोलन अहिले स्थगित भएको अबस्था छ । मधेसी मोर्चाले गरेको अबरोध र आन्दोलनको कारणले अहिले आएको संविधानले समेत पूर्णता पाएको छैन । अहिले ३ बुँदे सहमति पछि एउटा आसा भने पलाएको छ । अब सबै राजनीति दल एक भएर मधेसी मोर्चासँग सहमति गरि अब ३ वटा निर्वाचन सम्पन्न गर्नुको बिकल्प छैन । त्यस कारण अब आफ्नो राजनीति दाँउपेच गरेर समय बिताउनु भन्दा पनि सबै राजनीतिदल बिच सहमति गरि सघियतालाई सस्थागत गरेर जानुपर्छ ।
प्रदेश नम्बर ४ मा पर्ने बागलुङ जिल्लाको आफ्नै खाले विशेषता छ, लघु जलविद्युत उत्पादन गर्ने जिल्ला मध्य बागलुङ नेपाल मै पहिलो जिल्लामा पर्छ । अझै पनि दर्जनौं आयोजना निर्माण कै चरणमा छन । बागलुङ जिल्लाको पश्चिम ढोरपाटन क्षेत्रमा उतरगँगाबाट ठुलो मात्रामा बिधुत उत्पादन गर्न सकिने अवस्था छ । यसका कारण पनि बागलुङ जिल्लालाई पहिलो पटक बिभाजनमा दुईवटा प्रदेशमा बिभाजन गरिएको थियोे । पछिल्लो पटकपटकको आन्दोलनले बागलुङ ४ नम्बर प्रदेशमा राखिएको कुरा दुनियाँलाई थाहा छ । त्यसबेला बागलुङको ढोरपाटन क्षेत्रलाई अर्को प्रदेशमा राख्नुको कारण पनि बागलुङको स्रोतसाधन कब्जा गर्ने खोजिएको कुरा सबैले बुझेको बिषय हो । साच्चै हामीले प्रदेश नम्बर ४ लाई आर्थिक रूपमा सवल बनाउने हो सबै सहकार्यमा लाग्न जरूरी छ । भोलिका दिनमा संघीय सरकार, प्रदेश सरकार, गाउँपालिका÷नगरपालिका सरकार चलाउन आर्थिक स्रोत साधन पनि आफ्नो ठाउँमा खोज्न जरुरी छ ।
हामीले आफ्नो ठाउँमा भएको साधन स्रोतलाई अधिकतम प्रयोग गरि आर्थिक स्रोत जुटाउने काममा समेत सबैको साझा बुझाई हुन जरुरी छ । यहाँ भएको फलफूल, तरकारी, दूधजन्य बस्तु, जडिबुटी बिधुत समेत हामीले अर्को प्रदेशलाई बिक्री गर्नका लागि बाताबरण बनाउन जरूरी छ । यहाँ उधोगधन्दा खोल्नको लागि अहिले देखिनै बाताबरण बनाउने, लगानीकर्ता भिञ्याउने काम गर्न अब ढिलाइ गर्न हुदैन । नेपालको ७ वटा प्रदेश मध्ये चार नं. प्रदेश धार्मिक, पर्यटन, सामाजिक, साँस्कृतिक, सबै हिसाबले राम्रो देखिन्छ । नेपालको एकमात्र ढोरपाटन सिकार आरक्ष समेत यही प्रदेशमा भएकोले पनि स्वदेशी तथा बिदेशी पर्यटन केन्द्र बनाउन सकिन्छ । सबै सरोकारवालाले यसमा ध्यान दिन जरुरी छ ।